10 september 2020

Het veertiende blog voor ‘Limeschrift’, in een serie van twintig blogs over schrijven.

Deze keer over werken met scènes, 3 aktes, 15 onderdelen.

Vandaag gaat het over het onderwerp van dit plaatje.

Werken met scènes, 3 aktes en 15 onderdelen

Deze manier van plotten ben ik sinds oktober 2019 nog steeds aan het onderzoeken. Ik vond hem in een document met voorbereidingen op de NaNoWriMo, waarin verschillende plotmethodes na elkaar worden uitgelegd en je de mogelijkheid krijgt om ze uit te proberen, voordat de National Novel Writing Month begin ieder jaar in november.

Ik heb zelf besloten dat ik mij voor mijn romans voorlopig houd aan het schema dat ik Limeschrift 13 heb behandeld. Dat werkt voor mij tot nu toe het beste. Voor korte verhalen gebruik ik tegenwoordig steeds vaker het schema zoals ik dat heb uitgelegd in Limeschrift 8 (Asterix en Obelix verhaalanalyse).

Maar ik ben wel benieuwd naar deze manier, die ook wel ‘Save The Cat!’ heet. De laatste maanden volg ik bovendien af en toe een YouTube filmpje uit een afspeellijst van Abbie Emmons, waarin ze stapsgewijs een verhaalstructuur in 3 Aktes behandelt, die hier erg veel overeenkomsten mee heeft. Ik ga hier zeker ideeën uit gebruiken en misschien neem ik deze methode bij latere boeken nog weleens over. Het is een van de manieren voor schrijvers die graag eerst een houvast willen hebben voordat ze beginnen te schrijven aan hun roman.

Hier de informatie uit het NaNoWriMo document (vertaald en door mij aangepast)

‘The Save the Cat! Beat Sheet’ is oorspronkelijk ontwikkeld door Blake Snyder. Hij is gemaakt om scenarioschrijvers te helpen bij het plotten van films, maar werkt net zo goed met grafische romans en geschreven romans. Deze methode splitst de Drie-Aktes structuur (begin – midden – einde) op in kleinere delen of scènes. Elk deel duwt je verhaal op zijn eigen manier vooruit. De onderdelen worden met percentages aangegeven, die je als een soort gids kunt gebruiken, maar de exacte lengte van je verhaal hoeft hier niet precies bij aan te sluiten. Dat is natuurlijk je eigen keus.

Het idee van dit schema is dat je voor elk gedeelte je ideeën opschrijft en later uitwerkt. Een paar voorbeelden uit mijn boeken: “Jima kruipt weg voor de paparazzi en zit vast in de hoek naast de trap, als hij ziet dat de Moraneslang de cameraman aanvalt,” of: “Tante Helena snijdt zich in haar hand en offert bloed aan Chimaera – dan overhandigt ze het mesje aan Sylviana.”

AKTE 1

1. Begin (0-1%) – Laat zien waar de hoofdpersoon is en hoe de wereld er daar uitziet. Hoe is het leven voordat het avontuur begint?
2. Inleiding tot het interne conflict van de protagonist (1-10%) – Blijf die gewone wereld tonen. Ontdek het leven van de hoofdpersoon, inclusief de interne gebreken en externe uitdagingen die hij moet overwinnen om aan het einde van het verhaal ten goede te veranderen. Introduceer ook belangrijke ondersteunende personages.
3. De protagonist wordt buiten zijn comfortzone geduwd – Neem ergens een scène op waarin een personage iets zegt dat aangeeft wat de grote levensles van de hoofdrolspeler zal zijn – hoe hij moet veranderen en groeien voor het einde van het verhaal. De hoofdpersoon zal de les echter pas later begrijpen.
4. Katalysator (10%) – Dit is wanneer het leven van de hoofdpersoon voor altijd verandert. Er is geen weg terug meer. Wat is het incident dat de hoofdpersoon uit zijn comfortzone duwt?
5. Intern conflict (11-20%) – De hoofdpersoon verzet zich tegen het pad dat voor hem ligt – vraagt zich af wat er nodig is, of dit wel moet of dat er nog een andere uitweg is. Wat zijn de mogelijke gevolgen van de actie die genomen moet worden?

AKTE 2

6. De keuze is gemaakt (20%) – De hoofdpersoon beantwoordt de oproep. Er is een keuze gemaakt om het avontuur / de transformatie / de reis / de nieuwe dingen te beginnen.
7. De beloften die ingelost gaan worden / Nu wordt het leuk (21-50%) – Dit is wanneer de lezer denkt: “Ah, nu gaan we naar het verhaal dat in de flaptekst is beloofd.” Dit is een van de langste delen van het boek. De hoofdpersoon went aan de nieuwe omgeving – houdt ervan, haat het, maakt fouten of doet het goede, ontmoet nieuwe mensen en dergelijke.
8. B-verhaal – Nieuwe personages worden geïntroduceerd die uiteindelijk de hoofdpersoon zullen helpen zijn levensles te leren. Vrienden? Mentoren? Liefdes? Uitdagers? Wie zijn zij? Hoe zullen ze helpen?
9. Midden (50%) – Dit moment is wanneer alles ‘geweldig’ lijkt of alles ‘verschrikkelijk’ lijkt, afhankelijk van je verhaal. Het gedeelte ‘Nu wordt het leuk’ heeft geleid tot een valse overwinning voor de hoofdpersoon (hij denkt dat hij het tot nu toe geweldig heeft gedaan) of een valse nederlaag (hij heeft het tot nu toe moeilijk gehad). Wat gebeurt er op dit moment, halverwege tussen begin en einde? De hoofdrolspeler verlegt zijn doel, aan de hand van de ervaringen die hij heeft opgedaan tot nu toe.
10. De antagonist komt dichterbij (51-75%) – Maak het hoofdpersonage klaar voor een hobbelige rit. Als het midden een valse overwinning was, beginnen de dingen nu mis te gaan voor de hoofdpersoon. Als het midden een valse nederlaag was, lijken de dingen iets beter te worden, maar de slechteriken komen dichterbij en hebben iets te zeggen. Opmerking: Een antagonist kan een fysieke vijand zijn, maar het kan ook een emotionele vijand zijn, zoals twijfel, jaloezie of angst. De nieuw gebouwde wereld van de hoofdpersoon begint hier uit elkaar te vallen. (Dit is ook een van de langere delen in een roman).
11. Alles is verloren (75%) – Oh, nee. Dit is het deel waarin er iets gebeurt, waardoor je personage helemaal aan de grond komt te zitten. Er lijkt geen uitweg mogelijk. Misschien sterft er iemand of iets (letterlijk of figuurlijk).
12. Complete duisternis (76-80%) – De hoofdpersoon heeft nu tijd om te reageren op zijn ‘Alles is verloren’ -moment, om te rouwen om wat hij is verloren, om de hopeloosheid te voelen. Dit is niet mooi. Hij is slechter af dan aan het begin van de roman. Laat zien hoe donker alles is geworden voor hem.

AKTE 3

13. Het Aha-moment (80%) – Het ‘aha!’ -moment; ‘Til jezelf op en probeer het opnieuw’. Laat de hoofdpersoon zien wat hij moet doen om zijn problemen, zowel extern als intern, aan te pakken. Welke verandering is er nodig?
14. Finale (81-99%) – De hoofdpersoon doet wat besloten is in het Aha-moment en (vanwege al het leren / groeien en de steun of het inzicht uit het B-verhaal), zijn plan werkt! De antagonist wordt verslagen, de wereld is ten goede veranderd. Welke gevechten worden er geleverd? Hoe zal de hoofdpersoon triomferen (of niet)? Dit is ook een langer verhaaldeel, dus je hebt als schrijver de ruimte om dingen dramatisch en intens te maken.
15. Einde (99-100%) – Dit is de tegenstelling met het Begin. Het laat aan de lezer zien hoe de protagonist en zijn wereld zijn veranderd op het einde van het verhaal.

Dit is het door mij in het Nederlands vertaalde stukje over ‘Red De Kat!’, dus eigenlijk weer een andere indeling die je voor het verhaal van de held gebruiken kunt. Het is misschien wel een idee om dit erbij te nemen als ik weer eens een film bekijk, gewoon om te zien of de scènes volgens dit principe uitgewerkt zijn.

Voor schrijvers geldt volgens mij, dat het gewoon van je eigen voorkeuren afhangt welk plotschema het beste bij je past. Als je er al een nodig hebt, natuurlijk, want sommige schrijvers gebruiken nooit een schema, of dragen alles altijd in hun hoofd mee.

Het schema dat Abbie Emmons gebruikt, is net weer een beetje anders, al heeft het toch ook wel veel overeenkomsten met het bovenstaande. Als je haar You Tube filmpjes ook graag wilt zien, volg dan deze link.

Ik bekijk meestal een van haar filmpjes als het even niet zo goed lukt met mijn verhaal. Als ik dan gehoord en gezien heb wat zij erover te zeggen heeft, helpt dat me weer op weg.

Vandaag tot zover. Volgende keer een nieuwe blog over schrijven.

Het is leuk om reacties op dit blog te krijgen, dus als je tot zover gekomen bent, laat dan weten wat je hiervan vond. Dat kan ook goed in de opmerkingen op Facebook.

Alvast bedankt daarvoor,

Groeten van Johanna Lime