3 september 2020
Het dertiende blog voor ‘Limeschrift’, in een serie van twintig blogs over schrijven.
Deze keer over de negen stappen plot, deze gebruik ik meestal voor mijn romans.
Vandaag gaat het over het onderwerp van dit plaatje.
De 9 stappen plot methode
Alleen een begin, midden en einde is het gewoon niet voor mij. Misschien dat ik daar met een kort verhaal gebruik van maak, maar voordat ik aan een roman begin, wil ik meer houvast hebben. Ik heb een goede kapstok nodig om alle scènes uit mijn brainstorm aan op te hangen. Een 100 punten plan is weer te veel van het goede. Zo heel erg gestructureerd is ook weer niet nodig, het verhaal hoeft nog niet helemaal spijkervast te staan. Tijdens het schrijfproces zelf mag er best nog wat veranderen. Als ik nieuwe ingevingen krijg, wil ik ze kunnen verwerken.
Zo werkt het voor mij, wat niet wil zeggen dat het voor jou ook zo werkt. Er zijn nog veel meer andere plotmethodes die je gebruiken kunt.
Nadat ik een gedeelte doorgenomen had van het boek: “Een bestseller schrijven voor dummies”, van Bart van Lierde, en daarna ook nog ergens een schema van Larry Brooks vond, besloot ik aan het begin van mijn schrijfavontuur dit schema te gaan gebruiken voor mijn romans. Het boek van Bart van Lierde staat nu half bestudeerd in mijn kast, ik ben ermee gestopt om het verder door te nemen. Het is echt een studieboek waarbij ik aantekeningen maak voor mezelf. Het staat in mijn planning om het later weer eens door te nemen, want de inmiddels gemaakte aantekeningen wil ik op een andere manier gaan uitwerken voor mezelf. Soms verandert door de tijd ook het doel voor het bestuderen van informatie.
Vorig jaar vond ik bij de voorbereidingen op de National Novel Writing Month een prachtige opzet voor hoe je voorbereidingen op het schrijven van je verhaal kan aanpakken. Ik gebruikte het direct voor mijn project: het verhaal voor Interplanetair deel 1, Ruimtestad. Dat beviel me goed, al filterde ik er wel de dingen uit die voor mij belangrijk waren. Dat was ook de bedoeling van de NaNoWriMo organisatie.
In die voorbereidingen stond de uitwerking van het 9 stappan plot, dat ik hier nu voor dit blog gebruik. Het komt op hetzelfde neer als het plot dat ik eerder al gebruikte voor de verhaalschema’s voor mijn boeken, die ik altijd in Excel neerzet.
Het 9 stappen plot, zoals ik die in de voorbereidingen op NaNoWriMo vond
De 9 stappen plotmethode is een eenvoudige, gedetailleerde en toch toegankelijke manier om je verhaal in te delen, dat hieronder ook aangepast is aan “De reis van de held.”
Bijna alle fantasyverhalen volgen een versie van de reis van de klassieke held: een personage heeft een ervaring, leert iets en krijgt een inzicht waardoor zijn overtuigingen veranderen. Er zijn keerpunten en scènes die in het verhaal worden opgenomen. Als die ontbreken, komen de personages niet op een emotioneel krachtige manier in contact met lezers.
Stap 1. De Beginsituatie (begin met een blinde vlek) – Introduceer het hoofdpersonage in zijn/haar normale leven, met vrienden, familie, werk, school. Wat is zijn/haar blinde vlek? Iets onbewusts dat het hoofdpersonage menselijk maakt en waardoor de lezer zich met hem/haar kan identificeren. Welke angsten zijn er? Wat ontbreekt er in zijn/haar leven? Wat wil hij/zij meer dan wat ook ter wereld? Waar kan de antagonist hem/haar op aanspreken en hem/haar uit evenwicht halen totdat het probleem is opgelost?
Stap 2. Beginincident (oproep tot avontuur) – Er verandert iets in de situatie. Er is iets dat het rustige leventje compleet verstoort. Iets waardoor de hoofdpersoon uit zijn/haar comfortzone getrokken wordt. Wat het ook is, het zet je verhaal in actie. Wat gebeurt er? Hoe reageert je hoofdpersonage? Accepteert hij/zij deze oproep tot avontuur meteen, of probeert hij/zij te ontkennen wat er gebeurt zodat alles weer normaal kan worden?
Stap 3. Eerste plotpunt (er is geen terug mogelijk) – Het hoofdpersonage heeft misschien geprobeerd de oproep te vermijden, maar nu worden de dingen vreemder/intenser en wordt hij/zij gedwongen om een keuze te maken, om iets te doen. Alles verandert, er is nu geen weg meer terug! Hoe escaleert de situatie? Wat dwingt je hoofdpersonage om te kiezen? Wat vinden ze hiervan?
Stap 4. Eerste keerpunt (eerste gevecht) – Het hoofdpersonage heeft zijn/haar nieuwe situatie verkend, mensen ontmoet, nieuwe dingen geleerd. Hij/zij heeft nieuwe gevaren en spanningen ontdekt. De antagonist heeft zich voor het eerst goed laat gelden. De protagonist vecht terug maar wordt verslagen, zijn/haar de blinde vlek zit in de weg. Wat gebeurt er?
Stap 5. Middelpunt (verschuiving van slachtoffer naar initiatiefnemer) – Het hoofdpersonage blijft nieuwe uitdagingen aangaan, maar verdedigt zich. Meestal reageert hij/zij, wacht hij/zij, maakt hij/zij de problemen alleen maar erger. Dan, halverwege de roman, gebeurt er iets dat hun perspectief verschuift en hen aanspoort om actie te ondernemen, te stoppen met terugtrekken en te beginnen met winnen. Wat probeert de protagonist om zich te verdedigen? Wat maakt het alleen maar erger? Welke nieuwe plannen bedenkt hij/zij? Hoe is zijn/haar perspectief veranderd?
Stap 6. Tweede keerpunt (tweede gevecht) – De protagonist heeft de tweede confrontatie met de antagonist (in een of andere vorm). Misschien leiden de gemaakte plannen hiertoe, of misschien was het een aanval waarop hij/zij moest reageren. Hoe dan ook, deze tweede confrontatie leidt er uiteindelijk toe dat dingen veel, veel slechter zijn dan voorheen. Wat gebeurt er? Wat probeert het hoofdpersonage te doen? Hoe worden de dingen erger?
Stap 7. Tweede plotpunt (donkere nacht van de ziel) – Op dit punt is alles waar het hoofdpersonage bang voor was, gebeurd. Hij/zij heeft de strijd verloren (meestal vanwege zijn/haar gebrek aan inzicht in zichzelf) en de gevolgen zijn ernstig. De protagonist voelt zich vreselijk en geeft alle hoop op. Totdat iets hen dwingt om van gedachten te veranderen, om zijn/haar overtuigingen bij te stellen. De protagonist krijgt een openbaring over zichzelf, ziet in wat de blinde vlek was die hem/haar dwarszat en die de antagonist heeft misbruikt. Hij/zij strijdt. Met de nieuwe kennis staat hij/zij weer op. Welke vreselijke dingen zijn er gebeurd? Wat doet het hoofdpersonage? Welke openbaring heeft hij/zij en welke nieuwe plannen maakt hij/zij?
Stap 8. Laatste gevecht (triomf/kennis) – Met de nieuwe kennis, en misschien met de aanmoediging van een goede vriend, vecht het hoofdpersonage met zijn/haar grootste, slechtste vijand (wat dat ook betekent in je verhaal). Dit is dramatisch! Het gaat heen en weer, dingen lijken donker, je hoofdpersonage gaat verliezen, oh nee, toch niet! Dan komt de overwinning. Wat zal dat laatste conflict zijn? Wat wordt het meest opwindende, gespannen, dramatische deel van je verhaal?
Stap 9. Keer terug naar de gewone wereld – De protagonist keert terug naar huis, maar hij/zij is door de gebeurtenissen veranderd. Hij/zij ziet hun oude leven op een nieuwe manier. Hoe is de protagonist precies veranderd? Wat doet hij/zij? Hoe voelt hij/zij zich?
Voor plotters zoals ik, is het beter om dit eerst tot op zekere hoogte helemaal in kaart te brengen voordat je aan je boek begint te schrijven. Met deze 9 stappen structuur plaats je de haken van de kapstok waaraan je het verhaal op kunt hangen.
Het verhaalschema van Larry Brooks
In feite is het plotschema van Larry Brooks, dat hierboven op het plaatje staat te vergelijken met het 9 stappen plotschema en de onderdelen van der reis van de held. Hij verdeelt het verhaal in percentages.
Bij 0% is er de opzet van het verhaal, de introductie van de protagonist, de blinde vlek, het conflict, het beginincident, het moment waarop er iets verandert in de situatie.
Bij 25% is er de reactie. De antagonist wordt bekend. Terugvechten helpt niet, de tegenstand wordt groter.
Bij 50% komt er een nieuwe aanval De protagonist wordt krachtiger, moet zelf initiatief nemen en komt in actie. Maar de antagonist slaat nog harder terug en alles lijkt verloren.
Bij 75% is alles wat bedacht kan worden bekend. Hierna komen er geen nieuwe dingen in het verhaal. De protagonist zet alles op alles, komt in actie tegen de antagonist, verslaat innerlijke zwakheden.
Bij 100% is er de climax en de oplossing. Het is erop of eronder. De protagonist wint of gaat ten onder.
Soms zijn de belangrijke punten in een verhaal genuanceerd en liggen ze er minder dik bovenop. Bij meerdere hoofdpersonages heeft ieder personage zijn/haar eigen blinde vlek en zijn/haar eigen conflicten om op te lossen. Een antagonist hoeft niet altijd een persoon te zijn, het kan ook iets abstracts zijn, iets maatschappelijks bijvoorbeeld.
Dat ik mijn nieuwe verhaal nu heb geplot, betekent niet dat ik het in een keer helemaal goed op kan schrijven. Ik heb vast nog wel meerdere versies nodig voordat ik er tevreden mee ben. Al schrijvende verandert er bij mij best nog veel aan een verhaallijn, op een meer organische manier. Een schema is alleen prettig voor houvast, het mag je mogelijkheden niet beperken. Daarnaast gebruik ik voor personages en wereldbouw nog allerlei andere lijsten en aantekeningen. Maar hier is dus mijn manier van plotten uit de doeken gedaan. Doe er je voordeel mee en kijk of het voor jou misschien ook iets is. Maar houd wel het plezier in het schrijfproces vast! Misschien doe jij het wel heel anders?
Vandaag tot zover. Volgende keer een nieuwe blog over schrijven.
Het is leuk om reacties op dit blog te krijgen, dus als je tot zover gekomen bent, laat dan weten wat je hiervan vond. Dat kan ook goed in de opmerkingen op Facebook.
Alvast bedankt daarvoor,
Groeten van Johanna Lime
Johanna Lime 