Wat zijn de voor- en nadelen van uitstelgedrag?

27 januari 2023

What are the pros and cons of procrastination? #bloganuary vraagt mij:Wat zijn de voor- en nadelen van uitstelgedrag?

Uitstelgedrag roept bij mij vaak negatieve emoties op. Wanneer een taak wordt uitgesteld, draag ik de gedachte dat er iets moet gebeuren voortdurend met me mee. Waar die gedachte ruimte beslaat in mijn hoofd, is er geen plaats voor iets anders. Uitstelgedrag werkt dus eigenlijk als een rem waardoor ik minder doe dan ik had kunnen doen. Hoe dichter ik bij de tijd kom waarop de taak moet zijn uitgevoerd, hoe meer stress ik ervaar. Wanneer die tijd voorbij is, ben ik te laat. Dan heb ik gefaald. En dat falen zorgt ervoor dat ik mijzelf als een mislukkeling zie. Ik heb iets veel te lang voor me uitgeschoven. De kans om (bijvoorbeeld op school) ergens lang genoeg op te studeren om daarna een test goed af te ronden, is verkeken. Ik zou er negatieve faalangst door krijgen.

Ik weet niet precies meer wanneer ik mijn les ten aanzien van uitstelgedrag heb geleerd, maar dat ik ergens in mijn leven het besluit heb genomen dat ik de dingen veel beter direct aan kan pakken staat buiten kijf. Wanneer ik iets direct of zo vroeg mogelijk doe, geeft dat veel meer rust dan dat ik er steeds maar tegenaan blijf hikken.

Uitstelgedrag heeft het nadeel dat je hoofd vol blijft zitten met gedachten aan verplichtingen die je moet uitvoeren. Pas als je aan je verplichtingen (werk bijvoorbeeld) hebt voldaan, is er ruimte voor vrije tijd, dan kun je taken aanpakken die je zelf heel graag wilt doen. De zaken die moeten gebeuren op de lange baan schuiven, helpt niet om iets af te maken zodat er tijd overblijft voor je dromen. Je kunt iets dat moet, beter zo snel mogelijk bij de horens vatten en zorgen dat het op tijd klaar is. Als je een verhaal wilt insturen voor een wedstrijd kun je het beter ver vooruit al schrijven. Wanneer je de deadline maar net op tijd haalt, is het onmogelijk om het verhaal nog eens goed door te nemen en het te controleren op spellingsfouten en juiste zinsconstructies. In sommige gevallen kan de stress van positieve faalangst er juist voor zorgen dat je beter presteert. Maar mijn ervaring is dat ik iets beter eerder kan plannen en afmaken.

Over plannen gesproken. Voor mijn schrijfwerk maak ik vaak een planning. Ik plot de verhalen voor mijn romans uit in een Excel blad en ik vul verhaalschema’s in voor mijn korte verhalen. Meestal neem ik me voor om iedere dag een deel van een hoofdstuk te schrijven en om de routine van het iedere dag iets schrijven vast te houden. Daarmee probeer ik de negatieve gevolgen van uitstelgedrag voor te blijven en de nadelen te omzeilen.

Toch heb ik gemerkt dat ik bij het creatieve proces van schrijven niet alleen vast moet houden aan strakke schema’s en tijdpaden. Soms gebeurt het dat het proces ergens stokt. Dan is er iets anders aan de hand. Er klopt iets niet helemaal. Er ontstaat dan uitstelgedrag omdat ik ergens op moet wachten. Behalve de cognitieve weg bestaat er namelijk ook nog zoiets als menselijke intuïtie. Het gebied waar creativiteit en inspiratie heersen en logica en causaliteit meer op de achtergrond raken. Pas als ik het schrijven uitstel en intuïtie de kans heb gegeven, kan ik weer verder schrijven. Dat zijn van die momenten in het proces wanneer de organische schrijver het overneemt van de planner. Dan gebeurt het dat wanneer een hoofdstuk is geschreven, alle scènes die al waren geplot geschrapt moeten worden en daarna een andere invulling krijgen door het verhaal dat er dan staat.

Dit vind ik echt het wonderlijkste aan schrijven, die momenten waarop geduld loont en het verhaal zichzelf als het ware schrijft. In zulke gevallen komen de voordelen van uitstelgedrag naar boven drijven. Terwijl ik wacht op inspiratie, ga ik dan vaak met tekeningen aan de slag of met blogs zoals deze. Daardoor ontstaat er vaak ook een wisselwerking tussen verschillende creatieve processen.