22 oktober 2020

Het negentiende blog voor ‘Limeschrift’, in een serie van twintig blogs over schrijven.

Deze keer over wereldbouw, wat, waar wanneer, hoe, en de wereld van het boek.

Vandaag gaat het over het onderwerp van dit plaatje.

Wereldbouw

Wanneer je fantasy- en sciencefictionromans schrijft, kom je er niet onderuit om een verbeeldingswereld te bouwen, een goed uitgedachte setting waarin de verhalen zich afspelen. ‘Hé, dat schreef je de vorige keer ook al!’

‘Sorry, ik ben een beetje gefixeerd op wereldbouw. Daar hangt ook wel veel van af, want een lezer zal gedurende het hele verhaal bereid moeten zijn om mee te reizen door jouw verzonnen wereld. Die moet geloofwaardig overkomen.’

Wat, waar, wanneer en hoe (van de wereldbouw).

In Limeschrift 1 schreef ik over de vijf W’s het volgende:

De vijf W’s

Wie, wat, waar, wanneer, waarom. Deze vijf woorden vormen samen de zogenaamde topische vragen. Deze vragen zijn in de Griekse oudheid geformuleerd om inzicht te krijgen in bestaande teksten.

Als schrijver kun je deze vragen heel goed gebruiken voordat je start met schrijven. De antwoorden op deze vragen vormen de pijlers van je verhaal.

Wat, waar, wanneer en hoe zijn bovendien belangrijke vragen om te stellen wanneer je een wereldbouw bedenkt.

Wat gebeurt er precies in je verhaal en wat hebben de personages daarvoor nodig?

Schrijf je over iemand die op een schip over de zee reist? Of over een ruimteschip dat met zijn bemanning door het heelal trekt? Dan heb je heel andere informatie nodig dan wanneer je over een groep reizigers schrijft die door landstreken met bijvoorbeeld dichte bossen trekt.

Is het een fantasyverhaal met magie of schrijf je over robots?

Waar speelt het verhaal zich af?

Dit maakt een groot verschil bij wat er kan gebeuren. Heb je bijvoorbeeld een uitgebreide wereld met verschillende landschappen nodig, omdat er veel gereisd wordt? Dan zul je steden, dorpen, rivieren, bergen, bossen en allerlei andere elementen nodig hebben voor je verhaal. Hoe wordt er gereisd, met welk vervoermiddel? Wat zijn de regels die daarbij gelden? Welke afstand kun je afleggen op een dag? Hoe verloopt de tijd in jouw wereld? Welke regels bestaan er in de landen waar je door komt? Hoe is de bevolking samengesteld? Welke fantasyfiguren gebruik je? Wie hebben de macht in handen en hoe leven degenen die van de machthebbers afhankelijk zijn? Welke conflicten zijn er? Hoe is de positie van de hoofdpersoon daarin? Al dat soort vragen zijn belangrijk voor je verhaal.

Je kunt jouw wereld misschien het beste schetsmatig uittekenen of een kaart maken voor je boek, dan heb je daar steun aan tijdens het schrijven.

Als een verhaal zich voornamelijk afspeelt in een gebouw of in een paar straten van een stad, dan is een kaart misschien niet nodig. Maar maak je gebruik van portalen naar andere werelden, dan wil je misschien weten waar die staan en wat erachter ligt. Het kan ook bij kleine ruimtes handig zijn om schetsen te maken. Dus: Wat gebeurt er precies en waar, en wat heb je daarvoor nodig? Hoe zie je het voor je?

Wanneer speelt het verhaal zich af?

Schrijf je over een historische periode, dan zul je over die bepaalde tijd uit de geschiedenis informatie willen zoeken. Je kunt bijvoorbeeld naar een museum gaan, een boek over de betreffende periode lezen of andere informatiebronnen raadplegen. Je wilt het verhaal geloofwaardig over laten komen. Als het zich op een bestaande plaats afspeelt, kun je het beste ter plekke de omgeving onderzoeken, anders bestaat de kans dat je over iets schrijft dat niet meer klopt. Zelfs bij fantasy moeten de details kloppen, als je iets gebruikt dat uit de echte wereld komt. Je wilt je lezer niet verliezen, omdat hij op die plek bekend is en merkt dat het niet overeen komt met hoe het er werkelijk uitziet (of hoe het er vroeger was).

Als je over de toekomst schrijft, zul je die ook vorm moeten geven. Consequent zijn is belangrijk.

Hoe gebruik je wereldbouw?

De wereldbouw is belangrijk voor de setting van je verhaal. Je kunt het zo uitgebreid maken als je wilt. Er zijn heel uitgebreide vragenlijsten voor. Maar op een gegeven moment is het toch wel handig om te gaan schrijven. Als je alles over je wereld tot in de puntjes uit wil werken, kom je misschien niet meer aan schrijven toe. Dat zou zonde zijn. Bedenk je bij elke scène wie het personage is, wat er gebeurt, waar het precies gebeurt, wanneer iets plaatsvindt en waarom het uitmaakt voor je hoofdpersoon. Dan moet het lukken om een goed verhaal te maken.

De wereld van je boek is belangrijk in het genre fantasy, sciencefiction en horror. Kijk maar naar de voorbeelden die er zijn, zoek verschillende bestaande kaarten op van bijvoorbeeld Lord of the Rings, Narnia, Harry Potter, en dergelijke werelden. Zelfs bij Dune en Star Wars heb je een visuele voorstelling van de wereld, door de verschillende planeten die er zijn. Je kunt daar je inspiratie vandaan halen, net als van kaarten uit boeken die al uitgegeven zijn.

Aan de zijkant van mijn blogpagina heb ik vier kaarten van mijn werelden geplaatst, wil je die groter zien? Kijk danLime hier en klik erop om ze op volledig scherm te zien.

Vandaag tot zover. Volgende keer een nieuwe blog over schrijven.

Het is leuk om reacties op dit blog te krijgen, dus als je tot zover gekomen bent, laat dan weten wat je hiervan vond. Dat kan ook goed in de opmerkingen op Facebook.

Alvast bedankt daarvoor,

Groeten van Johanna Lime