27 augustus 2020

Het twaalfde blog voor ‘Limeschrift’, in een serie van twintig blogs over schrijven.

Deze keer over beloven, doorschrijven en inlossen.

Vandaag gaat het over het onderwerp van dit plaatje.

Beloven

Wanneer je als schrijver een voorwerp in je verhaal brengt, zoals de obscurijn die Tatjana Baksy in Smeulend venijn (deel 2 van trilogie De vergeten vloek) van de shoikeiyikoning krijgt, dan maak je als schrijver een belofte naar de lezer toe. De belofte dat ergens in het verhaal die edelsteen weer terug zal komen en dan een belangrijke rol gaat spelen.

Dit is het dramatische principe dat in de schrijverswereld bekend staat als ‘Tsjechovs pistool’. Het stelt, dat elk element in een verhaal noodzakelijk moet zijn en dat irrelevante elementen moeten worden verwijderd. Elementen mogen geen “valse beloften” lijken te zijn door nooit in het spel te komen. (Wikipedia)

Wanneer je dus, zoals ik, een hele fantasy-trilogie schrijft, is het belangrijk om al die elementen goed op een rijtje te hebben. Je moet ze dus ook goed onthouden. Wat heb je precies beloofd aan de lezer? Zijn in het derde deel van de trilogie ook werkelijk al die loshangende draadjes vastgeknoopt? Het je alle beloften ingelost? Dat is best een hele kluif wanneer je een trilogie of een hele serie schrijft. Maar ook bij een opzichzelfstaand boek moet alles kloppen, daar verwacht de lezer net zo goed dat je als schrijver de beloftes inlost.

Natuurlijk zijn er bij het schrijven van een trilogie al beloften ingelost in het eerste deel of in het tweede deel. Soms kan dat al op de korte termijn. Maar let op. Er zijn dingen in de voorgaande boeken genoemd die pas in deel 3 uit zullen komen! Want zoals er een spanningsboog is voor iedere deel apart is er een overkoepelende spanningsopbouw voor een serie. Een laatste deel schrijven wordt hierdoor extra moeilijk, want als de serie eenmaal afgerond is, kun je niet meer terug.

Op het moment ben ik aan een nieuwe trilogie bezig, aan ‘Interplanetair’. Ik zit met mijn gedachten in het verhaal van deel 2. Ik ben me er, na de ervaring van vijf romans, nog sterker van bewust geworden, dat ik elementen in mijn verhaal haal die beloftes voor de lezer zijn. Dat ik die later in moet lossen. Ik stel mezelf steeds hogere eisen.

Ik dacht voor deel 2 alles goed geplot te hebben, maar het creatieve proces werkt anders. Al schrijvende komen er elementen in het verhaal tevoorschijn die het interessanter en leuker maken. Beter dan de planning. Maar ook moeilijker, want ik moet bijhouden wat ik beloofd heb en later de beloftes inlossen. Dat is best spannend voor mij, als schrijver. Want zal dat allemaal lukken en komt het op het juiste moment?

Doorschrijven

Ik kan me nog heel goed herinneren dat ik bij het schrijven van Schamel verbond (deel 3 van trilogie De vergeten vloek) heel lang over het middenstuk van het verhaal gedaan heb. Dat kwam door het overkoepelende verhaal van alle drie de delen, door de vloek van de Avatars, die Zij lang geleden hadden uitgesproken. Daardoor was het abstracte conflict ontstaan, het conflict dat in deze wereld erg belangrijk is. Maar hoe konden de mensen dit conflict nu oplossen, hoe kon het tot een goed einde komen? Zij hadden daar de macht niet voor.

Ik zat in een impasse. Ik had de lezer iets beloofd en hoe moest ik dit nu op een geloofwaardige manier in zien te lossen? Want logica en geloofwaardigheid is vooral bij fantasy en sciencefiction van levensbelang voor een verhaal. Je bent de lezer kwijt, als ze eraan gaan twijfelen of iets eigenlijk wel kan. Uiteindelijk bleek dat ik onderbewust het antwoord al lang bij me droeg. De oplossing lag bij de Avatars, Zij waren het begin van het probleem en alleen Zij konden het beëindigen.

Nadat die realisatie goed binnendrong, kon ik weer doorschrijven.

Het blijkt dat veel schrijvers worstelen met het midden van verhalen, als ik de YouTube filmpjes die ik de laatste tijd bekeken heb, geloven mag. Vaak helpt het dan om toch door te schrijven. Want als je stopt, zit je maar te piekeren en kom je niet verder. Wanneer het eenmaal weer een beetje druppelt, door letters te gaan typen, begint het stroompje weer zachtjesaan op gang te komen. Dan komt de openbaring van lieverlee naar boven in je geest en kun je weer verder. Vertrouw op je talent!

Inlossen

Het inlossen van beloftes kan rechtlijnig gebeuren. Het geweer wordt van de muur gepakt en gebruikt. Iemand pleegt er een moord mee en laat de detective dan maar uitzoeken wie het heeft gedaan.

Het wordt leuker om die dingen net even wat anders aan te pakken. Tatjana Baksy laat in Smeulend venijn (deel 2 van trilogie De vergeten vloek) de edelsteen met de speciale kenmerken zien aan haar vriendin. Maar wat ze niet in de gaten heeft, is dat iemand hun gesprek afluistert. Iemand die de kenmerken van de obscurijn heel interessant vindt en er een andere toepassing voor heeft. Dan gebeuren er weer spannende nieuwe dingen in het verhaal en moet Tatjana haar magie tot het uiterste aanwenden om de shoikeiyi, de kleine mensen die in hun beschermde vallei met miniatuurhuisjes leven, te beschermen. De spanning wordt opgevoerd en de belofte die aan de lezer gedaan is, wordt op een bijzondere manier ingelost.

Als dat je lukt als schrijver, dat je de lezer meer kan geven dan ze misschien in eerste instantie hadden verwacht, mag je heel tevreden zijn.

Een opmerking voor als het moeilijk wordt

Schrijven is een ambacht, de technieken ervoor kun je leren. Verder hangt er heel veel af van je eigen stijl. Maar zoals met iedere nieuwe vaardigheid, moet je bereid blijven om steeds een stapje verder te gaan. Het valt soms niet mee om de kritieken op je werk niet persoonlijk op te vatten en de feedback te gebruiken om erdoor te groeien in je werk. Door ervoor open te staan en er de terechte opmerkingen uit te filteren en daar iets aan te gaan doen. Ik heb dat moeten leren en probeer het standpunt in te nemen dat iedereen een mening hebben mag. Niet alle lezers zullen mijn boeken kunnen waarderen, iedereen staat er weer anders in. Maar ik mag ook zelf bepalen waar ik me iets van aantrek en waarvan niet. Moeilijk blijft het toch wel, want de verhalen die ik schrijf, komen uit mijzelf. Niemand anders kan schrijven zoals ik, dat geldt voor iedere schrijver. Als mens ben je uniek, maar je hebt ook heel veel gemeen met anderen. Wanneer je over je ego heen kunt stappen en waardevolle feedback verwerkt om je vaardigheden te verbeteren, kan je werk alleen maar groeien. Geef de moed niet op. En in het uiterste geval schrijf je gewoon voor jezelf, zoals je je hele leven al deed.

 

Vandaag tot zover. Volgende keer een nieuwe blog over schrijven.

Het is leuk om reacties op dit blog te krijgen, dus als je tot zover gekomen bent, laat dan weten wat je hiervan vond. Dat kan ook goed in de opmerkingen op Facebook.

Alvast bedankt daarvoor,

Groeten van Johanna Lime