9 juli 2020

Het vijfde blog voor ‘Limeschrift’, in een serie van twintig blogs over schrijven.

Vandaag gaat het over personage, blinde vlek, perspectief, tijd en conflict.

Vandaag gaat het over het onderwerp van dit plaatje.

Personage.

Elk verhaal of elke roman draait om een of meerdere personages. Er zijn hoofdfiguren en bijfiguren. Elke schrijver heeft een voorkeur voor bepaalde soorten personages. Soms hebben ze karaktertrekken van de schrijver zelf. Soms lijken ze op mensen uit zijn of haar omgeving, op mensen die door de schrijver zijn geobserveerd. Want iedereen gebruikt zijn of haar eigen referentiekader, de dingen die hij of zij kent. Je hoort ook vaak dat zoiets het beste is. ‘Blijf dicht bij jezelf,’ wordt er dan gezegd. Toch kun je de personages die je gebruikt het beste wel aanpassen aan het thema van het verhaal dat je wilt vertellen.

Niet elk personage is een kopie van een bestaande persoon, al ga je in eerste instantie misschien uit van voorbeeldfiguren. Misschien neem je een voorbeeld aan mensen die je bewondert en die een rolmodel voor je vormen. Hoe meer het je als schrijver echter lukt om je personage aan te passen aan de thematiek van je verhaal, hoe beter het wordt. Geef het personage bepaalde kenmerken mee die voor het verhaal belangrijk zijn.

Bij fantasyverhalen associeer je veel. ‘Wat als,’ is een bekende vraag. Door materiaal van buitenaf bij het personage te betrekken, kun je ongewone elementen in je verhaal verwerken. Daardoor krijgen je verhalen een mooie wending en passen ze bij het genre.

Blinde vlek.

Wanneer ik een personage heb bedacht, zet ik hem in mijn verbeeldingswereld. Dan bepaal ik de sterke en zwakke kanten van de persoon. Waar is iemand goed in, wat weet hij of zij al van zichzelf en waar is hij of zij zich totaal niet van bewust? Welke eigenschap zien anderen wel in deze persoon, maar ziet hij of zij zelf over het hoofd? Dat is de blinde vlek. De eigenschap die in het verhaal ontwikkeld moet worden, de gave die ontdekt wordt door het personage in de loop van het verhaal. Het is de onbewuste eigenschap die hij of zij nodig heeft om het verhaal tot een goed einde te kunnen brengen.

Ieder mens heeft zulke eigenschappen, waar hij of zij zich niet bewust van is. Slapende talenten die nog ontdekt moeten worden. Die kun je fijn gebruiken om door je personage te laten onderzoeken in je verhaal. Als hij of zij die ten volle gebruikt kan hij of zij de tegenslagen tegemoet zien en komt hij of zij als er als de held van het verhaal uit.

Perspectief.

Om je verhaal te schrijven zijn er verschillende perspectieven mogelijk. Vertel je het vanuit de ik-persoon of vanuit een jij, of een hij of zij? Wordt het verhaal gezien door de ogen van een personage of zijn er meerdere gezichtpunten van meerdere personages? Elke beslissing die je hierin neemt, heeft zijn voordelen en zijn nadelen. Zoek uit wat het beste werkt voor het specifieke verhaal dat je vertellen wilt.

Ik gebruik meestal de derde persoon verleden tijd voor mijn verhalen, maar ik heb ook geëxperimenteerd met een ik-persoon. En in het korte verhaal ‘Idool’ heb ik bewust een deel van het verhaal geschreven vanuit de jij. Meestal kom je dan uit bij een toespraak op een begrafenis, waar je iemand eert die overleden is. Vanuit de tweede persoon is het best lastig schrijven.

Vanuit een ik-persoon schrijven is heel erg associatief, dan maak je alles heel direct mee en zit je helemaal in die ene persoon. Dat heeft voordelen maar er zijn ook beperkingen.

Als je zoals ik wat meer dissociatief bent en dingen graag van een afstandje beziet, kun je beter in de derde persoon schrijven, vanuit de zij of hij.

Als je vanuit een alwetende verteller schrijft, ken je alle personages en hang je er als een soort van helikopter boven. Als je dit niet heel erg goed beheerst, kun je in veel perspectiefouten verstrikt raken.

Tijd.

Vertel je het verhaal in de tegenwoordige tijd, in de verleden tijd of gebruik je de voltooid verleden tijd? De laatste gebruik je bijvoorbeeld bij een flashback in je verhaal.

In ‘De twaalfde Saturnusmaan’ heb ik er bewust voor gekozen om voor de scènes die zich in het hier en nu afspeelden de tegenwoordige tijd te gebruiken. Voor de herinneringen van Dalmar en Maud, die onderzocht worden door de aliens, schreef ik bewust vanuit de verleden tijd. Scènes in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd wisselen zich door het hele boek heen af. Aan de tijd die is gebruikt, kun je als lezer merken of zich iets in het heden of in het verleden afspeelt.

Conflict.

Het conflict is de intrige in je verhaal, de frustratie of de dreiging. Zonder conflict heb je geen verhaal. Met een conflict laat je twee zijden van een probleem zien, twee personages met tegengestelde drijfveren, iets waar spanning tussen bestaat. Een verhaal zonder conflict laat de lezer onverschillig.

Het conflict wordt ook wel de motor van je verhaal genoemd, het is waar het verhaal om draait. De lezer moet iets hebben om naar uit te zien, om te begrijpen. Het personage moet een persoonlijk doel hebben, een doel waarvoor de held zelf de verantwoordelijkheid draagt. Zal hij overwinnen of niet? Die vraag wil de lezer beantwoordt zien.

Bij een hoofdpersonage dat ergens naar streeft, speelt een tegenkracht voor dit streven een rol. Er is een ander personage dat de tegenstrever is, of het is iets in het hoofdpersonage zelf. In elk geval zorgt dat voor de spanning. Er is een conflict en daardoor is er een verhaal.

Als ik een nieuw verhaal verzin, is het voorbereiden van de verbeeldingswereld en de personages een hele klus. Maar het is vooral het bedenken van een goed conflict en de reden waarvoor dit in deze specifieke wereld of tussen deze personages bestaat, waar ik vaak lang over na moet denken. Die voorbereiding is echter nodig, anders komt het verhaal nooit af.

******************************************************************

Vandaag tot zover. Volgende keer een nieuwe blog over schrijven.

Het is leuk om reacties op dit blog te krijgen, dus als je tot zover gekomen bent, laat dan weten wat je hiervan vond. Dat kan ook goed in de opmerkingen op Facebook.

Alvast bedankt daarvoor,

Groeten van Johanna Lime